قرارداد هوشمند در ارزهای دیجیتال + 3 عرصه ی استفاده

ساز و کار ارزهای دیجیتال برای بسیاری از سرمایه گذاران مهم است و به عنوان یکی از اصول مهم در سرمایه گذاری است. به این دلیل که هر فردی که در حال سرمایه گذاری در ارز دیجیتال است باید بداند که سرمایه ی خود را بر چه اساسی و مشغول چه کاری کرده است. قرارداد هوشمند از جمله مواردی در ارز دیجیتال است که ممکن است برای عده ی زیادی مبهم باشد. در این مقاله سعی می کنم به صورت خلاصه و ساده از این فناوری پیچیده و البته مهم در ارز های دیجیتال تعریف کنم.

واقعیت جذاب

از سال 2015 که اتریوم وارد بازار ارزهای دیجیتال شد قرارداد هوشمند به عنوان یکی از مسائلی که کاربران با آن درگیر بودند به جایگاه و اهمیت بسیار ویژه ای دست یافت. گرچه ارزهای دیجیتال دیپری قبل از اتریوم هم بودند که از قرارداد هوشمند نام برده بودند. اما هیچکدام به اندازه ی اتریوم در این زمینه موفق نبودند و در حال حاضر هم ارز دیجیتالی مانند اتریوم را نمی توان یافت که به این خوبی از قرارداد هوشمند استفاده کرده باشد و به محبوبیت رسیده باشد.

می توان گفت اتریوم با ایجاد قرارداد هوشمند توانسته خود را در زمینه ی ارز دیجیتال و مهمتر از آن در دیگر زمینه های فناوری ها و تکنولوژی های مختلف ثابت کند. بی دلیل نیست که این ارز توانسته از طرف بسیاری سرمایه گذاران و شرکت های بزرگ فنی مورد حمایت و پشتیبانی قرار بگیرد.

همانطور که می دانید در میان ارزهای دیجیتال بیت کوین از شهرت و محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است. حتی بسیاری از افراد نام دیگر ارز های دیجیتال غیر از بیت کوین به گوششان نخورده است. حالا به بزرگی و جذابیت اتریوم پی می برید اگر بفهمید که اتریوم را می توان به عنوان مهمترین رقیب بیت کوین معرفی کرد و در آینده هم پیش بینی می شود قیمت آن از بیت کوین سبقت بگیرد.

بیت کوین و اتریوم از جهت فناوری بلاک چین شبیه به هم هستند و هر دو از این فناوری استفاده می کنند. هر دو به عنوان یک ارز برای پرداخت های بین المللی می توانند استفاده شوند و از اعتبار خوبی هم برخوردارند. برای اینکه یک تراکنش در بیت کوین یا اتریوم ثبت شود نیاز است که یک سری گره ها (نود ها ) در شبکه مدام فعالیت داشته باشند و تراکنش ها را کنترل کنند. این گره ها در واقع از خود کاربران شبکه هستند و از خارج شبکه نیستند.

برای درک قرارداد هوشمند نیاز بود که با استفاده از اتریوم یک سری توضیحات اولیه را به شما بدهم. در ابتدا یک کلیت از قرارداد هوشمند برای شما تعریف می کنم و بعد از آن به سراغ تعریف دقیق تر و جزئی تر می رویم.

کلیت قرارداد هوشمند و تاریخچه ی آن

عبارت “قرارداد هوشمند” یا Smart contract ممکن است در ابتدا کمی گیج کننده به نظر برسد. اما مفهموم اصلی آن بسیار ساده تر از آن چیزی است که فکر می کنید.

خوب است که به علت پیدایش قرارداد هوشمند بپردازیم تا دلیل اصلی به وجود آمدن آن را متوجه شویم.

در سال 1994 مردی به نام Nick zsabo اقدام به معرفی قرارداد هوشمند کرد. گویا او متوجه شده بود که بانک ها و سازمان های زیادی هستند که فقط به عنوان یک واسطه عمل می کنند و به همین خاطر کارمزدهایی را از کاربران دریافت می کنند. حالا چه می شود اگر بتوان بدون این که به بانکی مراجعه کرد تراکنش های خود را انجام داد؟

اولا که در این صورت ما با یک سیستم غیر متمرکز رو به رو می شویم. سال هاست که دولت ها بر بانک ها نظارت دارند و از این طریق می توانند شاهد دارایی های مردم باشند و از این طریق از آن ها مالیات بگیرند. حتی ارزی که به صورت ملی در یک کشور استفاده می شود تحت کنترل دولت است. این باعث می شود دولت هر کاری که می خواهد با آن ارز انجام دهد که در اغلب موارد باعث کاهش قیمت ارز و تورم می شود.

دوما اگر بتوان واسطه ها را از میان برداشت و از یک ساز و کار جدید به عنوان یک ارز جدید استفاده کرد می توان گفت کارمزد ها را به میزان بسیار زیادی کاهش داده ایم و مردم می توانند با بهره گیری از خدمات ارزانتر تراکنش های خود را انجام دهند.

سوما با حذف دولت ها روابط سیاسی ای که بر اثر آن ها به ملت های مختلف فشار می آید دیگر بی اثر می شوند. برای مثال کشور خودمان را تصور کنید. ایران با وجود همه ی امکاناتی که دارد به دلیل تحریم هایی که علیه آمریکا و به تبع آن از طرف سایر کشور ها ایجاد شده یک سری محدودیت هایی دارد. کاربران ایرانی نمی توانند به سادگی دیگر کشور ها برای دوستان و فرزندان خود در جاهای مختلف دنیا پول بفرستند. با قرارداد هوشمند می توان تراکنش های خود را بدون در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی و شرایط سیاسی انجام داد.

خب! پس آقای نیک قرارداد هوشمند را به عنوان یک راه موثر که همه ی این مشکلات را از میان بر می دارد معرفی کرد. اما فقط در حد معرفی ماند. چون بستری برای شکل گیری این ایده به صورت کامل وجود نداشت. در آن زمان هیچ ارز دیجیتالی به بازار وارد نشده بود. از طرفی هم این ایده می توانیت منافع زیادی از دولت و بانک ها را از میان بردارد بنابراین مورد حمایت قرار نگرفت. آقای نیک این ایده ی خود را در قالب یک کتاب منتشر کرد و این کتاب تا سال 2009 که بیت کوین معرفی شد کتابی بی ارزش تلقی می شد.

بعد از اختراع بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال فناوری ای به جهان معرفی شد تحت عنوان بلاک چین. بلاک چین در واقع نوعی دفتر کل توزیع شده بود. انواع بلاک چین های مختلف در ارزهای دیجیتال مختلف به کار برده شد و این همان بستری بود که می توانست به عنوان یک پایه ی محکم بدون هیچ وابستگی ای به دولت و حمایت آن ها از قرارداد هوشمند حمایت کند.

مردی باهوش به اسم ویتالیک بوترین که از او به عنوان خالق اتریوم یاد می شود اولین کسی بود که توانست ایده ی آقای نیک را در بلاک چین پیاده کند. همانطور که گفتیم ایده ی آقای نیک یعنی همان قرارداد هوشمند نیاز به یک بستر غیرمتمرکز داشت که بلاک چین این بستر را فراهم می کرد و اولین کسی که این را فهمید و اقدام به اتصال این دو بستر به هم کرد ویتالیک بوترین بود.

اما یک قرارداد هوشمند چطور عمل می کند؟

پایه های قرارداد هوشمند

سه نکته ی کلیدی بسیار مهم برای درک کار قرارداد هوشمند ضروری است که به آن اشاره می کنم. آن ها را به خاطر بسپارید:

1-یک قرارداد هوشمند توافق دو نفر در قالب کدنویسی های رایانه ای است. چیزی که از آن به عنوان برنامه نویسی یاد می کنیم. کدونیسی ها در پایگاه داده ها ذخیره می شوند و می توان گفت غیر قابل تغییر هستند.

2-معاملاتی که در قرارداد هوشمند از طریق بلاک چین انجام می شود کاملا خودکار هستند و به همین دلیل است که نیاز نیست در این قرارداد ها به شخص ثالثی اعتماد کنید.

3-شرط این که یک معامله در قرارداد هوشمند انجام شود این است که تمام شرایط مربوط به معامله که در کدنویسی های یاد شده وحود دارد رعایت شود. حتی اگر یک بند از این کدنویسی ها نقض شده باشد دیگر معامله انجام شدنی نیست

می ریم سراغ روش کار قرارداد هوشمند

قرارداد هوشمند چطور کار می کند؟

قرارداد های معمولی را در نظر بگیرید. در یک قرارداد معمولی مثلا اگر کسی بخواهد یک معامله ی ملک را انجام دهد به صورت زیر خواهد بود.

آقای X می خواهد به آقای Y خانه ی خود را بفروشد. این معامله با شرایط مربوطه به شرطی انجام خواهد شد که آقای Y ، مبلغ 1 میلیارد تومان را به آقای X بپردازد.

خب برای انجام این معامله به روش سنتی چه روشی داریم؟ طبق معمول دو فرد به یک املاک مراجعه می کنند و آن را به عنوان یک واسطه در نظر می گیرند. مشکلی که در این نوع معاملات سنتی وجود دارد از دو جهت است.

اول اینکه صاحب املاک باید شخص مورد اعتمادی باشد. یعنی هر دو طرف به او اعتماد داشته باشند. حتی ممکن است اعتماد کنند اما صاحب املاک از هر طریقی در معامله اختلالاتی را ایجاد کند. مثلا با فروشنده یا خریدار جهت مبلغ به نوعی دست به یکی کند و سر دیگری را کلاه بگذارد. از این موضوعات در بازار زیاد اتفاق می افتد.

دوم اینکه وقتی از املاک به عنوان یک واسطه ی معامله استفاده می کنید مجبور هستید که مبلغی را به عنوان کمیسیون به او بپردازید. این مبلغ بخش زیادی از معامله را شامل می شود البته با در نظر گرفتن این که اعتماد شما کامل باشد.

حالا این موضوع را به کل جامعه تعمیم دهید. بانک ها ، کارگزاری ها ، صرافی ها ، بنگاه های معاملاتی و… همه یا به عنوان یک واسطه در تراکنش ها شرکت می کنند یا برای انجام تراکنش های خود از یک واسطه استفاده می کنند. همه ی این ها هزینه ای را در بر می گیرد که تحت عنوان هزینه ی تراکنش در نظر گرفته می شود یا مالیاتی بر ارزش آن ها افزوده می کند.

اگر ما قرار داد های هوشمند را به صورت کدنویسی شده در بلاک چین قرار دهیم دیگر نیازی به واسطه نیست. اگر علی باید 1 میلیارد تومان به رضا بپردازد و این کدنویسی در بلاک چین انجام شود، معامله فقط زمانی انجام می شود که رضا پول را در حساب خود دریافت کرده باشد. به این ترتیب دیگر نیازی نیست که رضا نگران این باشد که آیا پولش پرداخت می شود یا نه. ضمن اینکه هیچ یک از طرفین هزینه ای برای واسطه نمی پردازند.

زمان هم به عنوان یک مسئله ی بسیار مهم تلقی می شود. زمان انجام یک معامله می تواند با استفاده از قرارداد هوشمند بسیار کاهش پیدا کند. در صورتیکه همین قرارداد اگر با استفاده از یک واسطه ی دیگر صورت بگیرد مدت زمان زیادی صرف خواهد شد تا به نتیجه ی نهایی برسیم.

حتی تصورش را هم نمی توانید بکنید که با استفاده از قرارداد هوشمند می توان چقدر دنیا را متحول کرد!

استفاده های قرارداد هوشمند

1-ATMs: این همان خود پرداز خودمان است! دستگاه های خودپردازی که به وفور در سراسر کشور دیده می شود با استفاده از چنین تکنولوژی ای کار می کنند. حتما برای شما قابل تصور شده که قرارداد هوشمند چقدر توانسته به تسهیل امور همه ی افراد ایران کمک کند. تنها در صورتی فرایند های بانکی شما انجام می شود که همه ی شرایطی که در کدنویسی های خود پرداز است کاملا رعایت شده باشد.

2-فروشگاه هوشمند: این نوع قروشگاه ها هنوز در ایران به چندان رایج نشده و من به شخصه فقط به تعداد انگشت شماری آن ها را مشاهده کردم. فروشگاه های کوچک هوشمند بدون اینکه پای فروشنده ای در میان باشد که بخواهد گران فروشی و کم قروشی کند می توانند چیزی که می خواهید را در اختیار شما قرار دهند.

3-بورس: بازار بورس هم از این قرارداد های هوشمد استفاده های زیادی کرده. مثلا هر شرکت به سهامداران خود در بازه های زمانی مختلف بر اساس رشد سهم سود می دهد. در این جا فردی را نداریم که بخواهد تمام حساب ها را بررسی کند تا به میزان سهامی که دارند سود دریافت کنند. یک قرارداد هومشمند با کدنویسی های از پیش تعیین شده اقدام به محاسبه ی سود می کند و آن را به طور خودکار به سهامداران می پردازد.

نتیجه گیری

قطعا در آینده قرارداد های هوشمند کاربردی تر خواهند شد و در دستگاه ها و سازمان های بیشتری مورد استفاده قرار خواهند گرفت. آن ها از این جهت بسیار محبوب هستند که در زمان بسیار کم می توانند خدمات را با کیفیت بهتر و قیمت بهتری ارائه کنند. به واسطه ی آن می توان تعداد زیادی از تراکنش ها را در زمان بسیار کم مدیریت کرد بدون اینکه نگران باشیم خطای انسانی یا احساسات انسانی در این معاملات مشکلی را به وجود می آورد.