قیمت دلار به 20 هزارتومان رسید! /3 دلیل افزایش تقاضای دلار
ایرانی ها همواره شاهد نوسانات دلار و تاثیر آن بر زندگی خود بوده اند. این ارز تاثیر بسیار زیادی در زندگی مردم ایران و توان خرید آن ها دارد. در سال های گذشته شاهد این بوده ایم که با افزایش قیمت دلار قیمت کالا های داخلی هم افزایش پیدا کرده است. این موضوع به دلیل پیوستگی تولیدات داخلی با روابط خارجی و صادرات و واردات است. مثل هر بازار دیگری بازار دلار هم به سیستم همیشگی “عرضه و تقاضا” وابسته است.
چیزی که لازم است تا پایان این مقاله به یاد داشته باشید این است که اصطلاح گران شدن دلار اصطلاح درستی نیست! چیزی که مردم از آن به عنوان گران شدن این ارز یاد می کنند درواقع ارزان شدن پول ملی است. کم ارزش شدنی که به دلیل چاپ پول بدون پشتوانه توسط دولت صورت می گیرد.
چرا قیمت دلار افزایش می یابد؟
به طور کلی در هر بازاری و برای هر کالایی، اگر میزان تقاضا بیشتر از عرضه باشد قیمت آن کالا افزایش می یابد. فرض کنید که در روستایی هر سال فقط پنج کیلو پسته تولید می شود. اما جمعیتی از آن روستا که مایل به خرید پسته هستند بسیار زیاد است. اگر بخواهیم به همه ی این افراد پسته برسد، مجبوریم 50 کیلو پسته داشته باشیم. در چنین شرایطی که عرضه ی پسته کم است و تقاضای آن بالاست، روند کلی قیمت پسته رو به افزایش می گذارد. با این اتفاق، تعداد افرادی که توانایی خرید پسته را داشته باشند کمتر می شود و به نوعی تعادل در عرضه و تقاضا ایجاد می شود.
در مورد دلار هم همین موضوع را در نظر بگیرید. در ایران همیشه دلار تنها به شکل یک ارز دیده نمی شده. بلکه افراد زیادی به جای نگه داشتن پول ها و سرمایه های آزاد خود در بانک، آن ها را تبدیل به دلار می کردند و نزد خود نگه می داشتند. این موضوع باعث شده این ارز همیشه تقاضای نسبتا بالایی داشته باشد و روند کلی بازار در صورتی که کنترلی صورت نگیرد، افزایش قیمت آن باشد.
از طرفی تصمیمات سیاسی مسئولین کشور در ارتباط با کشور های دیگر تاثیر بسیار مهمی در روند افزایش قیمت می گذارد. با توجه به تصمیمات سیاسی چند سال گذشته ی مسئولین ایران تحریم های بسیار زیادی از طرف امریکا اعمال شده است. چون امریکا به نوعی بر همه ی کشور ها سلطه دارد و تجارت های ارزشمندی با کشور های دیگر دارد، تحریم هایی که انجام می دهد از طرف همه ی هم پیمانانش پذیرفته می شود.
این روند تحریم کشور باعث می شود فروش دارایی اصلی کشور ما که نفت و فراورده های نفتی است سخت تر بشود. کشورهای کمتری درخواست خرید نفت از ایران دارند و به همین دلیل قیمت نفت پایین می آید و ارزش دلار در کشور بالا می رود. حالا، دولت که بخش عمده ای از درآمد خود را از راه صادرات فراورده های نفتی به دست می آورده، درآمد خود را از دست داده است. اما کارکنان دولت در بخشهای مختلف آموزش و پرورش، ادارات، وزارتخانه ها و… همچنان باید حقوق خود را از طرف دولت دریافت کنند. این موضوع باعث “چاپ پول” می شود.
دولت به هر نحوی که شده باید حقوق و معوقات کارکنان خود را بپردازد. به همین دلیل بدون اینکه درآمد واقعی ای داشته باشد اقدام به چاپ پول می کند تا بدهی های خود را بپردازد. به همین دلیل ما به ارزهایی مانند ریال “فیات” می گوییم. به این دلیل که بدون اینکه هیچ پشتوانه ای داشته باشند چاپ می شوند. این روند باعث افزایش قیمت دلار بصورت روزانه می شود. چنین وضع اقتصادی پایه های ضعیف مالی کشور را نشان می دهد. در همین حین یک تحریم کوچک دیگر از طرف آمریکا می تواند قیمت دلار را بصورت جهشی بالا ببرد و مااند امروز به 20000 تومان برساند!
عوامل افزایش تقاضا در بازار دلار
همانطور که گفته شد افزایش قیمت دلار، یعنی کاهش قیمت ریال. بنابراین برای ریشه یابی این موضوع باید به عواملی که باعث گران شدن خدمات و اجناس درون کشور شده اند بپردازیم.
1- اولین موردی که می توان به آن اشاره کرد افزایش قیمت بنزین است. با افزایش قیمت بنزین به لیتری سه هزارتومان بسیاری از حمل و نقل ها به مشکل خوردند. با گران شدن بنزین، قیمت بسیاری از خدمات و کالا ها به دلیل افزایش خدمات حمل و نقل افزایش یافت. این یک مرحله ی مهم برای گران شدن دلار در سال گذشته بوده است.
2- شرکت های زیادی در ایران حضور دارند که تجارت ومبادلات زیادی با کشورهای خارج از ایران دارند. مبادلات و معاملاتی که بین این شرکت ها صورت می گیرد به وسیله ی دلار پرداخت و دریافت می شود. با رسیدن به انتهای سال میلادی موعد تسویه حساب شرکت های داخلی با شرکت های خارجی فرا رسید و تقاضای این ارز به همین دلیل افزایش یافت. این افزایش تقاضا به مرور زمان تاثیر خود را بر بازار ارز گذاشت.
3-تحریم های جهانی از سالهای گذشته تاثیرات مهمی در نوع ارزهای استفاده شده در صادرات و واردات داشته اند. روز به روز با افزایش این تحریم ها تعداد کشورهایی که پول ایران را به رسمیت می شناسند کمتر می شود. روز به روز بر اثر تصمیمات سیاسی داخلی و خارجی این تحریم ها بیشتر شده و پایه های اقتصادی کشور را بیشتر هدف قرار می دهند.
سیکل معیوب قیمت و تقاضا
مردم ایران هیچوقت بصورت متحد در امری شرکت نداشته اند. همانطور که دیدیم با افزایش قیمت بنزین، جایگاه های سوخت پر شد از ماشین هایی که آمده بودند تا قبل از افزایش قیمت بنزین باک ماشین خود را پر کنند تا در ساعات پایانی بتوانند بنزین هزار تومانی را تجربه کنند! این موضوع کاملا به این معنی را داشت که مردم به افزایش قیمت ها عادت کرده اند و با افزایش تقاضای بنزین در همان ساعات اولیه ی اعلام گران شدن بنزین به نوعی موافقت خود را با این امر اعلام کردند!
در بازار دلار هم هر ساله همین اتفاق می افتد. به صورتی که هر ساله شاهد بیشتر شدن تعداد افرادی هستیم که دارایی های آزاد خود را در ارزی مانند دلار سرمایه گذاری می کنند. با اثر کردن یک تحریم بر قیمت دلار و افزایش قیمت آن، تعداد افرادی که به امید بیشتر شدن سرمایه در صرافی ها صف می کشند تا دلار بخرند بیشتر می شود. این همان افزایش تقاضاست. بنابراین قیمت دلار یک پله ی دییگر بالاتر می رود و باز افراد بیشتری شروع به خرید دلار می کنند. این سیکل معیوب همیشه بین قیمت دلار و تقاضا وجود دارد.
چطور می توان از افزایش قیمت دلار جلوگیری کرد؟
این موضوع به شدت به تصمیمات مسئولین، مردم و بانک مرکزی بستگی دارد. مسئولین می توانند با گرفتن تصمیمات سنجیده تر و با ثبات تر بنیان اقتصادی کشور را از متکی بودن به نفت خارج کنند و این اوضاع را بهتر کنند. چرا که تصمیمات سریع و لحظه ای مسئولین در ارتباط با کشورهای مختلف و همچنین استفاده از منابع داخلی تا کنون سهم مهمی در افزایش قیمت دلار داشته است.
مردم می توانند با از بین بردن سیکل معیوبی که در بالا ذکر کردیم، در کم کردن تقاضاهای بی مورد دلار به امید سودهای کلان نقش داشته باشند. مردم می توانند بازار های داخلی را با استفاده از سرمایه های خود آباد کنند و با کاهش تقاضای دلار سهم مهمی در اقتصاد کشور داشته باشند.
بانک مرکزی هم می تواند با ورود به عرصه ی عرضه و تقاضای این ارز و دخالت مستقیم در مبادلات ارزی روی قیمت دلار اثر بگذارد. در سالهای گذشته تعادل هایی که در بازار دلار گاهی به وجود می آمد ناشی از کنترل بازار دلار به وسیله ی بانک مرکزی بود. به این دلیل که می توانست بطور کامل نرخ ارز را تعیین کند تا از جو کاذبی که در کشور برای سرمایه گذاری در این ارز به وجود می آید جلوگیری کند.
رابطه ی قیمت دلار با سطح زندگی مردم
به طور قطع با رابطه ی افزایش قیمت دلار و سطح زندگی در ایران آشنا هستید! علاوه بر کالا هایی که از خارج کشور وارد می شوند و قیمت همه ی آنها به دلار وابسته است (مانند خودرو های خارجی، کالاهای لوکس خارجی، لوازم بهداشتی و…) قیمت کالاهایی که ادعا می شود تولید داخل هستند هم افزایش می یابد.
در سال های گذشته و هم اکنون بیش از پیش شاهد این موضوع هستیم که کنترل اقتصادی کشور از دست مسئولین خاج شده و هر گرانی، گرانی دیگری به بار می آورد. افزایش قیمت بنزین باعث افزایش قیمت تمام کالاهای موجود در بازار شد. این افزایش قیمت از خودرو های داخلی که مربوط به بنزین بودند تا نان و برنج که ارتباطی به بنزین نداشتند را فرا گرفت.
حتی در سالهای گذشته شاهد بودیم که قیمت دلار به 15000 تومان رسید و قیمت همه ی کالا های داخلی بالا رفت. اما وقتی که قیمت دلار به 12000 تومان رسید و به نوعی عقب نشینی کرد، شاهد بازگشت قیمت کالا ها نبودیم. به این صورت تاثیر این ارز در زندگی مردم تمام دنیا و مخصوصا ایران مشخص می شود.
سرمایه گذاری در دلار
دلار در کشور برای کسانی که از آن در تجارت استفاده می کنند نیاز اصلی است. اما بارها گفته شده که سرمایه داران نباید سرمایه های خود را در این ارز محبوس کنند. به جای سرمایه گذاری در دلار باید سرمایه خود را در بورس، ارز دیجیتال یا کسب و کار های داخلی متمرکز کنید. ضمن این که بانک مرکزی اعلام نموده هر زمان که بخواهد می تواند با دخالت خود در بازار ارز کنترل قیمت را به دست بگیرد. در کل سرمایه گذاری در این ارز توسط سرمایه داران مختلف نهی شده است.
