ارز فیات + مقایسه ی 3 ویژگی مهم آن با ارز دیجیتال
ارز فیات یا پول فیات را می توان در یک کلام یک منبع مالی بی پشتوانه نامید. البته بیشترین مقایسه ی ما در سنجش این ارزها با ارز دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم و تزوس است. ارزهایی مانند دلار و یورو و ریال کشور ما در یک دسته طبقه بندی می شوند و ارزهای دیجیتال مانند سه ارز یاد شده در دسته ای جداگانه هستند. علت این نوع تقسیم بندی وابستگی ها و ساز و کار هایی است که این دو نوع را از هم جدا می کند. در این مقاله قصد داریم با ارائه ی توضیحات بیشتر درباره ی این دو ارز این طبقه بندی و دسته بندی را برای شما شفاف تر کنیم.
ارز فیات چیست؟
خب اولین سوالی که مطرح می شود و می توان با جواب آن به یک کلیت در مورد ارز فیات رسید این است که فیات چیست؟
ارز فیات یک نوع ارز است که توسط دولت ها حمایت و پشتیبانی می شود اما این حمایت و پشتیبانی توخالی است! برای اینکه بهتر متوجه این مسئله شویم باید به چندین سال پیش برگردیم و مراحل پیدایش ارز ها را بررسی کنیم.
در گذشته های دور چیزی به اسم بانک جود نداشت. از طرفی مردم زیادی بودند که گاها مجبور می شدند به سفر های طولانی ای بروند و از محل زندگی خود دور باشند. حتی ممکن بود این محل در مقیاس های امروزی خیلی دور نباشد اما به دلیل کمبود امکانات و عدم وجود وسایل نقلیه ی سریع این سفر ممکن بود ماه ها طول بکشد.
خب فردی که مقدار زیادی دارایی داشت معمولا در میان مردم مشهور بود و مردم می دانستند که این فرد احتمالا پول نقد یا طلاهای زیادی را در خانه یا مغازه ی خود نگهداری می کند. به همین دلیل این دارایی های آزاد به خطر می افتادند. اگر فرد به سفر می رفت همه متوجه سفر او می شدند و به این ترتیب دزد ها مجال پیدا می کردند که از مغازه یا خانه ی آن شخص دزدی کنند.
بعد از مدتی افرادی که دارایی زیادی داشتند به این فکر افتادند که دارایی های خود را در یک جای مشخص جمع کنند و فردی را به عنوان نگهبان در آن جا قرار دهند. به این ترتیب وقتی که به سفر های تجاری می رفتند دیگر نگران دارایی هایی که در محل زندگی خود گذاشته بودند نبودند. کم کم این سیستم بین مردم دیگر هم گسترش یافت و مردم هر چقدر دارایی هر چند کمی داستند اما آن ها را به همین افراد ثروتمند واگذار می کردند و در ازای آن کاغذی را دریافت می کردند که نشان می داد فرد چه مقدار پول را نزد فرد ثروتمند به امانت گذاشته است.
این کاغذ ها که از طرف ثروتمندان به افراد سپرده گذار داده می شد همین رسید های امروزی است که در بانک ها استفاده می شود. اما این مطالب چه ربطی به ارز فیات داشت؟ عجله نکنید!
این سیستم های سپرده گذاری به تدریج در دنیا توسعه یافت و افراد زیادی اقدام به ساخت بانک های کوچک کردند. مردمئ هم دارایی های خود را به جای اینکه در خانه نگهداری کنند در این بانک ها نگهداری می کردند تا امنیت آن تامین شود.
مسئله این جاست که بانک های اولیه هر مقدار پولی را که دریافت می کردند نگهداری می کردند. اما بانک های امروزی و حتی بانک های مرکزی کشور ها پول های سپرده گذاران را برای کسب سود های بیشتر در شغل ها و موقعیت های مختلفی سرمایه گذاری می کنند. حالا فکر کنید فردی بخواهد تمام دارایی خود را از بانک برداشت کند. فردی که سرمایه ی زیادی را تا کنون به بانک سپرده باشد اگر بخواهد این سرمایه را خارج کند بدهی زیادی برای بانک مرکزی به یکباره به وجود می آید. کجای این سیستم مشکل دارد؟
در بانک های قدیم هر مقدار سرمایه ای که در بانک گذاشته می شد یا به همان صورت نقدی نگهداری می شد یا اینکه معادل آن یک مقدار طلا در گاو صندوق بانک ذخیره می کردند. به این ترتیب رسید هایی که این بانک ها به مردم می دادند واقعا ارزش داشت. چون مشخص بود با تحویل این رسید قطعا پول خود را چه به شکل نقد و چه به شکل طلا تحویل خواهید گرفت.
اما در بانک ها و دولت های امروزی پول هایی که در ضرابخانه ها چاپ می شوند بدون پشتوانمه هستند. این یعنی اسکناس هایی که به دست مردم داده می شود (از طرف دولت) که حکم همان رسید در بانک قدیم را دارد ارزش ندارد. وقتی که یک دولت بدون توجه به این که واقعا چه مقدار پشتوانه برای پولی که چاپ می کند دارد پول چاپ می کند ، به مرور زمان ارزش آن ارز پایین می آید.
برای اینکه متوجه شوید چرا قیمت یک ارز با چاپ بی رویه کاهش می یابد به طلا توجه کنید. طلا به این دلیل ارزشمند است که منابع محدودی دارد. همه می دانند که معادن طلا یک روز به طور کامل استخراج خواهند شد و دیگر طلای جدیدی وارد بازار نمی شود. علاوه بر این به دلیل محدود تر شدن منابع استخراج آن هم سخت تر می شود و از این جهت شاهد این نیستیم که حجم زیادی از طلا به یکباره وارد بازار شود و قیمت آن به صورت ناگهانی تغییر زیادی بکند.
اما ارز فیات در دولت بدون این که به محدودیت منایع توجه شود چاپ می شود. در حالیکه هیچ محدودیتی در تعداد اسکناس های چاپ شده وجود ندارد به مرور زمان ارزش اسکناس های چاپ شده کاهش می یابد. به همین دلیل به آن ارز فیات یا بی پشتوانه می گویند.پس به طور کلی می توان ویژگی های اصلی ارز فیات را به سه قسمت طبقه بندی کرد:
1-کنترل دولتی: ارز فیات متعلق به دولت است و به همین دلیل می تواند دستور چاپ میلیونها اسکناس را بدهد. این باعث نارضایتی بسیاری از سرمایه گذاران خواهد شد که ارزی که به عنوان دارایی آزاد خود استفاده می کنند به صورت بی رویه چاپ شود و ارزشش کاهش پیدا کند. به همین دلیل به این نوع ارزها ” متمرکز” می گوییم. یعنی دولت تمرکز کامل بر سیاست های این ارز دارد.
هر کشوری که دارای سیاست مداران نالایق باشد دولت به مرور زمان بدهی بالا می آورد و به نوعی ورشکسته می شود. به همین دلیل به سرعت سعی می کند از سریق چاپ اسکناس جوابگوی بدهی های خود باشد تا بتواند کارکنان دولتی را راضی کند. پس ارزش ارز فیات به تصمیم گیری های سیاسی یک فرد در صدر دولت بستگی دارد و این ویژگی اصلا خوب نیست!
2-دولت های مختلف، ارزهای مختلف: ارز فیات انواع مختلفی دارد و می توان به دلار که معروف ترین آن هاست اشاره کرد تا یورو و ریال و ین و وون و لیر و… . پس برای اینکه در هر کشور بخواهید از خدمات آن کشور استفاده کنید مجبورید که از ارز فیات همان کشور استفاده کنید. برای افرادی که مدام در حال سفر کردن به کشور های مختلف هستند و نمی توانند در همه ی کشور ها حساب داشته باشند این خیلی سخت است.
3-تورم: تورم به بی ارزش شدن پول یک ملت و ایجاد افزایش قیمت در همه ی کالا های اساسی و غیر اساسی در پی آن می گویند. سیاست هایی که دولت در برابر ارز فیات ملی خود اتخاذ می کند اگر غلط باشد باعث می شود در جامعه تورم ایجاد شود و قیمت کالا ها به شدت افزایش یابد. چیزی که در ایران می بینیم نتیجه ی بدهی دولت به کارکنان و در پی آن بی ارزش شدن پول و تورم است. از این جهت می توان گفت ارز فیات یک کشور اثر بسیار زیادی روی اقتصاد آن کشور دارد.
پس ارز فیات را شناختیم و ویژگی های اصلی آن را بررسی کردیم. اما برای اینکه کاملا متوجه تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال شوید تا برتری های ارز دیجیتال نسبت به ارز فیات را بهتر درک کنید در ادامه هم همراه ما باشید.
مقایسه ی ارز فیات و ارز دیجیتال
1- از لحاظ کنترل دولتی ارزهای دیجیتال به عنوان یک ارز کاملا مستقل از دولت قیمت گذاری می شوند. هیچ شخص خاص یا سازمان سیاسی خاصی روی آن نظارت ندارد و به همین جهت ارزشمند است. می توان گفت هدف ارز دیجیتال پیدایش یک سیستم مالی مستقل و به دور از هر گونه دخالت و سوء استفاده ی شخصی بوده. پس از این نظر باید خیالتان راحت باشد که ارز دیجیتال نسبت به ارز فیات از استقلال بیشتری برخوردار است و به اصطلاح به آن غیرمتمرکز می گوییم.
2-گفتیم ارز فیات در دولت های مختلف در گونه های متعددی دیده می شود و همین باعث می شود که برای تاجران پرداخت های بین المللی با استفاده از بسیاری از این ارزها غیرممکن باشد. فقط می توان با یک سری از این ارزها مانند دلار و یورو آن هم در صورتیکه از امکانات پرداخت برون مرزی با هزینه ی بالا استفاده شود پرداخت های خارجی خود را انجام داد.
اما با این که ارز دیجیتال مانند ارز فیات دارای انواع زیاد و متعددی است تقریبا همه ی انواع آن امکان تراکنش های بین المللی را میسر می سازند. این یکی از بهترین ویژگی هایی است که از اوایل پیدایش بیت کوین به عنوان ارز دیجیتال از آن استفاده می شود. تراکنش های بین المللی در استفاده از ارز دیجیتال کاملا امن و سریع هستند. می توان ارزسال پول در این شبکه ها را به ارسال یک ایمیل تشبیه کرد.
3-این درست است که ارز فیات می تواند در یک کشور باعث تورم شود. اما ارز دیجیتال به این دلیل که غیرمتمرکز است و وابسته به هیچ دولتی نیست به طور کلی تاثیری بر غنی یا فقیر کردن اقتصاد کشور ندارد. اما ساختار های یک شرکت که از بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری استفاده می کند می تواند به وسیله ی رشد ارزش ارز دیجیتال رشد کند.
فرض کنید یک سایت ارائه دهنده ی خدمات در صفحه ی پرداخت خود گزینه ای را به اسم پرداخت با بیت کوین فعال کند. از آن به بعد افراد ی توانند تراکنش های خود را با هزینه ی کمتری پرداخت کنند و ترغیب می شوند که بیت کوین بخرند. این استفاده ی بیشتر از بیت کوین باعث می شود خرید خدمات از آن سایت هم بیشتر شود. به نوعی تاثیر متقابل استفاده از بیت کوین و رشد ارزش آن را با هم شاهد هستیم.
ارز دیجیتال معمولا منابع محدودی دارد. مثلا بیت کوین مجموعا 21 میلیون واحد خواهد داشت و بیشتر از آن به هیچ عنوان تولید نمی شود. به همین دلیل مانند طلا با ارزش خواهد ماند و به عنوان یک ارز با ارزش در سراسر جهان باقی می ماند
سخن پایانی
ارز فیات هر کشور به عنوان یک پول ملی می تواند از اعتبارات زیادی برخوردار باشد. اما اگر تصمیمات و سیاست های نادرستی چه در زمینه ی سیاست های خارجه و چه در زمینه ی چاپ پول اتخاذ شود به سرعت ارزش آن افت کرده و باعث ایجاد تورم در آن جامعه می شود.
اگر استفاده از ارزهای دیجیتال به طور شدیدی گسترش پیدا کند بسیاری از ارزهای فیات کاربرد خود را به عنوان یک ارز جهانی از دست خواهند داد و با جایگزین شدن ارز دیجیتال برای تراکنش ها می توان شاهد کاهش هزینه های مربوط به تراکنش های داخلی و خارجی بود.
